สัญญาประชาคม (245.-)

ทิววาริน |
24/08/2014

หนึ่งในตำราคลาสสิคตลอดกาลของนักศึกษาด้านการเมือง ชื่อของฌอง-ฌาค รุสโซเป็นชื่อที่แม้แต่ผู้ที่มิได้ร่ำเรียนมาทางด้านสังคมศาสตร์ก็น่าจะเคยได้ยิน โดยเฉพาะทฤษฎีสัญญาประชาคมอันเลื่องชื่อของนักปรัชญาชาวฝรั่งเศสคนนี้นั้นถึงกับเปลี่ยนโฉมหน้าของการเมืองโลกเลยทีเดียว เพราะเขาได้ให้คำอธิบายใหม่แก่การรวมตัวกันเป็นสังคมของมนุษย์จนก่อกำเนิดมาเป็นนครรัฐแล้วพัฒนามาเป็นรัฐชาติในปัจจุบัน โดยรุซโซได้ทำตัวประหนึ่งคนแคระบนบ่ายักษ์ประมวลความรู้จากนักปรัชญารุ่นก่อนหน้าเขาทั้งหลาย ตั้งแต่อริสโตเติ้ลที่มอบความคิด ‘มนุษย์เป็นสัตว์การเมือง’ มาเป็นคบเพลิงทางปัญญาส่งต่อมายังจอห์น ล็อคและธอมัส ฮอบส์ที่เขียนหนังสือเรื่อง ‘Leviathan’ อันเป็นทฤษฎีการก่อกำเนิดรัฐที่สร้างอิทธิพลแก่รุซโซเป็นอย่างมาก งานชิ้นนี้ของรุสโซเป็นงานเขียนกึ่งบทความวิชาการที่ไม่มีวันตกยุคตกสมัยเลยทีเดียวครับ เพราะมันเป็นตำราพื้นฐานทางรัฐศาสตร์ที่นักศึกษาทางการเมืองและสังคมศาสตร์ทั่วโลกต้องอ่านไม่ว่าจะเรียนราม, จุฬาฯ ธรรมศาสตร์หรือเรียนอ็อกซ์ฟอร์ด, แคมบริดจ์ ล้วนแล้วแต่ต้องอ่านหนังสือเล่มนี้ทั้งสิ้นครับ ผู้นำของโลกหลายคนที่เรียนจบมาทางรัฐศาสตร์และกฎหมายก็ต้องเคยผ่านตาหนังสือเล่มนี้มาแล้ว บางคนยกให้เป็นหนังสือในดวงใจเลยด้วยซ้ำ สัญญาประชาคมเล่มนี้ยังเป็นรากฐานของหลักกฎหมายมหาชนและหลักสิทธิมนุษยชนในปัจจุบันอีกด้วยครับ เนื่องจากรุสโซได้อธิบายไว้ในหนังสือว่าแต่เดิมทีคนเรานั้นแยกกันอยู่ในป่าเขา แต่เมื่อเราต้องผจญภยันตรายในชีวิตทุกคนหรืออยู่ในสภาวะอนาธิปไตย (anarchy) ที่ไม่มีกฎหมายมาบังคับหรือควบคุมพฤติกรรมป่าเถื่อนหรือสันดานดิบของคนเรา เราจึงต้องมารวมตัวกันเพื่อสร้างสัญญาประชาคมร่วมกัน เลือกคนขึ้นเป็นผู้นำชุมชนที่จะขยายออกเป็นสังคมในเวลาต่อมา สัญญาประชาคมที่เราทำคือการสร้างอำนาจอธิปไตยและมอบมันให้กับบุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่จะตั้งรัฐบาลและผู้แทนมาออกกฎหมายเพื่อนำพาเราออกจากสภาวะอนาธิปไตยอันป่าเถื่อนที่ใครจะทำอะไรก็ได้โดยไม่มีใครห้ามนั้น เป็นหนังสือที่อ่านสนุกและได้ความรู้ครับ ไม่มีพื้นฐานรัฐศาสตร์ก็อ่านได้ครับ สำนวนแปลของคุณวิภาดา กิตติโกวิทอ่านง่ายแถมยังมีเชิงอรรถผู้แปลใส่มาไว้ท้ายเล่มให้อ่านเพิ่มเติมเป็นความรู้เสริม เยี่ยมยอดจริงๆ ครับ